Marlon had deelgenomen aan een workshop Familieopstellingen bij een collega van me. De dagen daarna kreeg hij last van – voor hem – onverklaarbare emoties. Ten einde raad had hij mijn collega opgebeld en die had hem doorverwezen naar mij.
Ik maakte kennis met een jeugdig uitziende jongeman, schat hem achter in de dertig. Bruine ogen en onmiskenbare Indische gelaatstrekken, voor mij althans. Vader van vier kinderen, een goede job in de IT. Hoewel zijn vader geboren is in Nederlands Indië, werd hier thuis amper over gesproken.
‘Pas toen ik acht was, hadden we op de basisschool een keer een thema over andere culturen. Toen ik hier thuis over vertelde zei mijn vader: jij hebt ook een andere achtergrond. Tot op dat moment dacht ik dat die Surinaamse jongen bij ons in de klas de enige was met een kleurtje.’
In ons gesprek merkte ik dat Marlon weinig kennis had van de geschiedenis van zijn Indische vader en voorouders. Ik vertelde over Nederlands Indië en schetste de koloniale, racistische samenleving. Over Jappenkampen. Over de emigratie naar Nederland, de aankomst en opvang. Over al deze aspecten noemde ik hoe ze in Nederlandse geschiedenisboeken geformuleerd staan. Daarnaast plaatste ik ze in een ander perspectief, namelijk de beleving van Indische mensen.
Ik vertelde bijvoorbeeld over de KNIL-militairen, die hun salaris over de 3,5 jaar gevangenschap in Jappenkampen decennia lang niet uitgekeerd kregen. Strijden en je maten zien sterven voor de Nederlandse vlag versus een Overheid die daar geen erkenning voor wilde geven. Ik vertelde over de ‘keuze’ van emigratie wat in werkelijkheid geen keuze was, ze waren daar hun leven niet meer zeker. Ik vertelde over de kleding die werd uitgereikt bij het Suezkanaal tijdens de boottocht naar Nederland. Maar bij aankomst bleek dat ze hiervoor zelf moesten betalen. Dus veel gezinnen met jonge kinderen startten hier niet met financiële steun, maar met schulden.
Zo gaf ik Marlon wat context over stemmingen van neerslachtigheid, zwaarte en verbittering. En de – misschien wel natuurlijke – neiging om je vooral te richten op het opbouwen van een toekomst en te zwijgen over het verleden. Vanuit liefde. Ter bescherming van je kinderen en kleinkinderen. Niets vertellen over de oorlog, je persoonlijke leed. Het paste niet in de tijdgeest, het paste niet bij de cultuur.
Marlon luisterde aandachtig. Af en toe stelde hij een vraag ter verduidelijking. Ik checkte meerdere keren hoe het voor hem was om dit allemaal zo te horen. En behalve dat we afspraken contact te houden, vroeg ik hem of hij er iets voor voelde om deel te nemen aan een groep Heel Indisch.
Hij zei: ‘Ik vraag me af of ik wel Indisch genoeg ben of niet…’
Twijfel jij ook wel eens over (de invloed van) jouw Indische komaf? Of noem jij jezelf wel Indisch, maar vraag je je af wat dat precies is?
Op zondag 2 april start weer een nieuwe groep de training Heel Indisch. We onderzoeken de invloed van onze Indische roots op ons functioneren nu, ons zelfbeeld en onze relaties. Wat Marlon heeft besloten en of je hem gaat tegenkomen? Die kans zit er in, hij overweegt.